De prijsvraag op Keti Koti: ‘Wanneer is de slavernij afgeschaft?’

Twee weken geleden was het een belangrijke feestdag voor veel mensen met voorouders uit Suriname. Het was namelijk tijd om de afschaffing van de slavernij te vieren. Deze feestdag heet ‘Keti Koti’ en is bedoeld om de afschaffing te vieren en de slavernij zelf te herdenken. De naam staat ook wel bekend als Emancipatiedag. Omdat het altijd goed is om te weten wat je nu precies aan het vieren bent, besloot Iva Kidish om eens de proef op de som te nemen. Want wanneer werd de slavernij nu precies afgeschaft? De antwoorden blijken verrassend.

Keti Koti komt uit de meest gesproken taal in Suriname, namelijk Sranantongo. Het betekent letterlijk ‘verbroken ketenen’. Dat slaat op de ijzeren boeien, die de tot slaaf gemaakten vaak moesten dragen. Bovendien zeggen Nederlanders vaak ‘keetie kootie’, maar dat is niet hoe je het uitspreekt. Heb je echt respect voor de zaak, dan zeg je ‘kittie kottie’. De kennis over het slavernijverleden is bij de Nederlander soms ver te zoeken, maar ook bij de mensen die aanwezig waren bij de herdenking, was niet alle informatie even goed geland.

Want Iva besloot de aanwezigen te vragen naar de afschaffing van de slavernij. Wanneer was dat nou precies? Sommige bezoekers hebben een klein beetje moeite met die vraag, en denken dat de slavernij in Suriname nog geen dertig jaar geleden is afgeschaft. Maar dat blijkt niet het juiste antwoord.

Voor veel mensen is er dus nog wel wat bij te spijkeren rondom de kennis over het slavernijverleden. De viering van Keti Koti is namelijk op 1 juli, omdat op die datum in 1863 de slavernij binnen het Nederlandse Koninkrijk officieel werd afgeschaft. Dat gold ook voor de Nederlandse koloniën: Suriname en de Nederlandse Antillen. Het was onderdeel van de Emancipatiewet. Daarom heet deze dag ook wel Emancipatiedag.

Helemaal eerlijk is de vraag niet, want er zijn twee antwoorden goed: 1863 en 1873. In 1963 werd wet ingevoerd die slavernij niet langer toestond. Maar in Suriname moesten vrije tot slaafgemaakten toch nog tien jaar op de plantages blijven werken. Ze kregen wel een beetje betaald, maar waren nog steeds niet echt vrij. Daarom is het officiële antwoord dus 1873. Op de Caribische eilanden en andere eilanden, waren de tot slaafgemaakten in 1863 helemaal vrij. Maar in Suriname duurde het dus tien jaar langer.

Keti Koti wordt in Nederland overigens steeds groter. De dag wordt gevierd met festivals, veel muziek en dans en lekker eten. Daarnaast is er een optocht in kleurrijke kleding. De vrouwen dragen een angisa, een gevouwen hoofddoek. En er wordt heri heri gegeten, een Surinaams maal dat op de plantages veel werd gegeten.